«Өлі-тірі» қандай жосын
Қазақтың салт-дәстүрінде құдалықтың басы өлі-тырымен басталады. «Үлі разы болмай, тірі байымайды» деп, аруақ аттамай, құран оқып, құрметтің үлкенін аруақтан бастайтын қазақ халқы, мың жылдық құдаға деген ізет, сыйын осы өлі-тырымен бастаған.
Өлі-тірі дегенміз-қыз бен жіггіттің әке-шешесі, туыс-туғандары құда болуға келіскенсөң, күйеу жақтың жәй шамасына, атақ-абыройына қарай құдаға көрсететін алғашқы сыйы немесе кәде жолы.
Өлі-тіріге көбінде түйе, ат, ең кішісі қөйғадейін апарылады. Қоржынға өліге арнап, ақтық, тіріге арнап киім-кешектік маталар салынған. Бұл өлі мен тіріні бірдей еске алып келіп отырмыз « Құдалық қиябеттік емес, қияметтык болсын» дегені еді.
Құда жақ, қыз отбасы осбыр алғашқы сыйластық дәміне арнап мал сойып, құран оқытып, шағын тілеу жасайды.
«Үйірі басқаны ноқта қосады, руы басқаны қыз қосады» деп тағылым қалдырған қазақты қарға тамырлы еткен де осы құдандалық! оның басы, сыйластық пен берекенің алтын есігі "Өлі-тіріні " ұмытпайық!
Қуаныш Ілияс
